Lịch sử hoạt động 2K12_Kub

Radar 1S91.

Trung Đông

Chiến tranh Yom Kippur

Tổ hợp 2K12 đã gây bất ngờ cho Israel trong Chiến tranh Yom Kippur năm 1973. 2K12 đã được sử dụng để bảo vệ không phận chiến trường. Tổ hợp này có sức cơ động lớn đã gây thiệt hại lớn đối với loại máy bay A-4 Skyhawk bay chậm và thậm chí cả F-4 Phantom, tạo thành một chiếc ô bảo vệ cho cứ điểm. Thiết bị cảnh báo radar (RWR) trên máy bay của Israel đã không báo động cho phi công khi máy bay bị radar bắt bám. Các phi công gọi 2K12 là "Three Fingers of Death" (Ba ngón tay của thần chết).

Tổ hợp 2K12 có hiệu suất chiến đấu cao đối với các mục tiêu bay thấp, và tên lửa có đầu dò bán chủ động nên có tỉ lệ tiêu diệt mục tiêu cao hơn so với các tổ hợp SA-2SA-3. Số lượng máy bay bắn rơi trong chiến tranh hiện vẫn đang còn là tranh cãi. Theo nguồn của Ả Rập và Nga, 95 quả SA-6 đã được sử dụng bắn hạ 65 máy bay của Israel. Nguồn của Israel và Mỹ công nhận khoảng 102 chiếc máy bay đã bị SA-2, SA-3 và SA-6 bắn hạ. Dù nguồn nào chính xác hơn thì 2K12 / SA-6 vẫn chứng tỏ là tổ hợp phòng không hiệu quả nhất trong ba loại tên lửa phòng không mà quân Ả Rập được trang bị.[7]

Trong trận đánh trả cuộc tập kích bằng 105 tên lửa hành trình của Anh-Pháp-Mỹ nhằm vào Syria ngày 14/4/2018, phòng không Syria đã sử dụng các tổ hợp SA-3, SA-6, 9K33 Osa, SA-17 và Pantsir-S1, tổng cộng đã bắn hạ 71 trong tổng số 105 tên lửa hành trình của đối phương. 11 trong số 21 tên lửa phóng từ các tổ hợp SA-6 đã diệt mục tiêu thành công, bắn hạ 11 tên lửa hành trình đối phương[8]

Chiến tranh Liban 1982

Xe đặc chủng mang tên lửa của tổ hợp SA-6 gần đường nối Beirut-Damascus, đầu năm 1982.

Syria cũng đã triển khai nó trong xung đột ở Liban vào giữa năm 1982 chống lại Không quân Israel, nhưng Israel đã triển khai Chiến dịch Mole Cricket 19 nhằm chế áp các hệ thống SAM tại Thung lũng Beqaa. Không quân Israel đã sử dụng các biện pháp gây nhiễu điện tử mới và thay đổi chiến thuật, khiến nguy cơ từ SA-6 bị giảm thiểu. Vài hệ thống SA-6 cùng với SA-2 và SA-3 của Syria đã bị tiêu diệt trong một ngày của chiến dịch này.

SA-6 cũng tỏ ra là một mối đe dọa cho Mỹ và không quân Pháp hỗ trợ cho lực lượng gìn giữ hòa bình 1982-1983[9].

Libya

Hệ thống SA-6 đã được triển khai bởi Libya trong tranh chấp biên giới với Chab và chung minh là một mối đe dọa cho máy bay Pháp, tuy nhiên vào ngày 7 tháng 1 năm 1987, Pháp đã thành công khi phá hủy đài radar của SA-6 tại vùng Faya Largeau bằng máy bay SEPECAT Jaguar trang bị tên lửa chống radar Martel.

Vào tháng 3, những chiến binh nổi loạn người Chad đã chiếm giữ căn cứ không quân Ouadi Doum và bắt giữ được một số lượng các trang thiết bị vũ khí hạng nặng sử dụng để phòng không cho căn cứ. Hầu hết các thiết bị này đã được chuyển đến Pháp và Mỹ, nhưng một số hệ thống SA-6 vẫn ở lại Chad.

Với thảm họa này, sự chiếm đóng của Libya ở phía bắc Chad - và việc sáp nhập dải đất Aouzou - chấm dứt vào ngày 30 tháng 3, cũng là lúc các căn cứ ở Faya Largeau và Aouzou bị bỏ rơi. LARAF hiện nay đã có một nhiệm vụ hoàn toàn khác: những chiếc Tu-22B đã tấn công các căn cứ bị bỏ rơi và phá hủy nhiều trang thiết bị bỏ lại càng nhiều càng tốt. Cuộc tấn công đầu tiên như vậy diễn ra vào tháng 4, và chúng tiếp tục đến tận 8 tháng 8 năm 1987, khi 2 chiếc Tu-22B đã cố gắng tấn công Aouzou, nhưng đã bị phục kích bởi một khẩu đội SA-6 bị bắt giữa bởi Quân đội Chad, và một chiếc máy bay ném bom đã bị bắn hạ.[10]

Iraq

Một chiếc F-16 của USAF (số đuôi 87-228) đã bị bắn hạ vào ngày 19 tháng 1 năm 1991 bởi một tên lửa SA-6. Đây là chiếc máy bay thứ 10 mất trong Chiến dịch Bão táp Sa mạc. Phi công là đại úy Harry 'Mike' Roberts, đã nhảy dù an toàn nhưng bị bắt làm tù binh. Máy bay đang thực hiện phi vụ tấn công tòa nhà sở chỉ huy phòng không ở Baghdad. Nó đã bay 4 phi vụ chiến đấu trước khi bị bắn hạ.[11]. 2 ngày trước đó, một chiếc B-52G đã bị hư hại bởi một tên lửa SAM có thể là bởi SA-6 hoặc SA-3.

Trong mọi trường hợp, các mối đe dọa từ SA-6 đã được kiểm soát bởi các thiết bị tác chiến điện tử của Quân đồng minh, nhưng các hệ thống tên lửa SA-2 và SA-3 cũ hơn đã bắn hạ một số máy bay của quân đồng minh.

Algeria

Trong chiến tranh giành độc lập của Tây Sahara chống Maroc, Algeria cung cấp cho quân khởi nghĩa một số tên lửa SA-6. Chúng đã bắn rơi ít nhất 1 chiếc F-5A của Maroc (tháng 1/1976). Tháng 1/1985, SA-6 của chính Algeria đã hạ 1 chiếc tiêm kích Mirage F1 của Maroc.

Bosnia

Tháng 4/1994, SA-6 bắn rơi 01 chiếc AV-8 Harrier FRS1 cất cánh từ tàu sân bay HMS Ark Royal của Anh (nguồn khác cho rằng chiếc máy bay này bị tên lửa phòng không vác vai SA-14 bắn hạ).

Lực lượng quân đội Republika Srpska đã sử dụng các hệ thống SA-6 nâng cấp để bắn hạ thành công chiếc F-16 của Không quân Mỹ do Scott O'Grady điều khiển vào năm 1995[12][13] và ít nhất một chiếc MiG-21, 2 đến 3 chiếc An-2 của Không quân Croatia sử dụng để ném bom ban đêm với loại bom 100 kg[14].

Một chiếc Mi-17 đã bị bắn hạ bởi Kub vào ngày 28 tháng 5, giết chết bộ trưởng Irfan Ljubijankić của Bosnia, một vài chính trị gia và tổ lái trực thăng người Ukraina.

Trong cuộc không kích của NATO vào Nam Tư năm 1999, tính cơ động của SA-6 đã giúp nó có khả năng sinh tồn cao trước các đòn đánh của máy bay địch. Quân NATO đã phóng hơn 400 quả tên lửa đối đất AGM-88, song chỉ có 3 dàn radar SA-6 bị trúng đạn. Theo tướng Spasoje Smiljanjić, SA-6 của Nam Tư đã phóng 70 tên lửa, chắc chắn đã bắn hạ 1 máy bay và 2 máy bay không người lái của NATO, ngoài ra SA-6 có thể đã hạ thêm 13 máy bay và 2 trực thăng khác của NATO (trong toàn chiến dịch, NATO công nhận 3 chiếc máy bay, 2 trực thăng và 47 chiếc máy bay không người lái đã bị Nam Tư bắn hạ).

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: 2K12_Kub http://www.armyrecognition.com/europe/Pologne/MSPO... http://www.armyrecognition.com/europe/Pologne/MSPO... http://www.dreamlandresort.com/area51/backgate_rad... http://jmr.janes.com/public/jmr/surface_to_air.sht... http://www.janes.com/articles/Janes-Missiles-And-R... http://www.janes.com/extracts/extract/juav/juav100... http://www4.janes.com/subscribe/jmr/doc_view.jsp?K... http://www.pmulcahy.com/PDFs/heavy_weapons/sams.pd... http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,9... http://s188567700.online.de/CMS/index.php?option=c...